جواد مرشدی: چهار سال از امضای توافق آتش بس سال ۲۰۲۰ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان می گذرد ،توافقی که با وساطت دو کشورروسیه وترکیه صورت گرفت و بالاخره پس از بیش از دو دهه ارتش ارمنستان از مناطق اشغالی آذربایجان(مناطقی جدای از قره باغ) خارج شد و کنترل موقت منطقه قره باغ نیز به نیروهای صلح بان ارتش روسیه سپرده شد. تا قبل از آین توافق ایران هم آن چنان اعتنایی به این منطقه نداشت و آنجا را به نحوی به روسیه و نیروهای ارمنستان واگذارکرده بود.

 پس از جنگ دوم قره‌باغ حالا صحبت ازکریدور زنگزور نقل تحولات قفقاز جنوبی شده ، کریدوری که با ایجاد ارتباط زمینی بین آذربایجان و نخجوان می تواند مزیت ارتباطی و ترانزیتی ایران را مورد تهدید قرار دهد و ممکن است بر کاهش اهمیت ژئوپلیتیکی ایران در سطح منطقه تاثیرگذار باشد. افتتاح چنین دالانی مزیت‌های ارتباطی زیادی برای ترکیه و کشورهای تُرک آسیای میانه و قفقاز خواهد داشت و این چیزی است که می‌تواند اهمیت ارتباطی و ژئوپلیتیکی ایران برای کشورهای تُرک را تحت تاثیر قرار دهد.

اگر چه ما مخالفت خود را با ایجاد این دالان اعلام کرده ایم ولی روسیه ، ترکیه ،انگلستان، برخی کشور های غربی و خصوصا رژیم صهیونیستی حامیان اصلی اجرای این طرح هستند.

جالب اینکه لابی توانمند ارامنه و تاثیر آنها در نتیجه انتخابات ایالات متحده موجب انفعال آمریکا در موضع گیری این کشور در اجرای این طرح شده است.

خبرآنلاین در گفتگو با گقارد منصوریان نماینده مسیحیان ارامنه جنوب کشور به بررسی تهدیدات احتمالی این طرح پرداخته است.

ایجاد کریدور زنگزور چه خطراتی را برای ایران می تواند داشته باشد؟

در صورت اجرای این طرح کانال انتقال کالای ما از شمال به جنوب، تا اروپا و روسیه که از داخل خاک ارمنستان صورت می‌گرفت، کاملا مسدود و مختل می‌شود.چنانکه بعد از جنگ دوم قره باغ در سال ۲۰۲۰ دو مرتبه قسمتی از راهی که از گرجستان به طرف اروپا می رفت و بواسطه جنگ به دست آذربایجان افتاده بود مسدود شدوکامیون‌داران ما گرفتارصف‌های طولانی شدند و حتی از هر کامیون  ایران ۱۰۰ دلار دریافت می‌کردند تا بتواند عبور کند وبه گرجستان برود. این تجربه ثابت می‌کند که اگراین قسمت از حاکمیت ارمنستان خارج شود می تواند تهدیدی باشد برای صادرات کالا ازایران و از شمال به جنوب ،این اولین خطر است. دومین خطر جدی مسدودشدن مرزاین است که از لحاظ ژئوپلتیکی درمرزایران و ارمنستان خفگی اتفاق می افتد،چرا که مرز ایران و ارمنستان گلوگاه تنفسی ایران است، گلوگاه تنفسی که دارای قدمت تاریخی است و بواسطه ارتباطاتی که بین ارامنه و ایرانیان در کل تاریخ وجود داشته همواره امن و مورد استفاده ایران بوده است و در صورت تحقق این طرح یک همسایه ایران کم می شود.

مساله سوم اینکه ما نمی توانیم این حقیقت را انکار کنیم که با اجرای این طرح "توران بزرگ " اجرا می شود که من بعید می دانم اکثر کشورهای منطقه و حتی فرا منطقه موافق آن باشند.

ولی روس‌ها ظاهرا موافق اجرای این طرح  هستند تا جایی که حتی هفته قبل اعلام کردند این کریدور باید اتفاق بیفتد.علت موافقت روس ها  را در چه می دانید؟

روس‌ها موافق نیستند،منظور روس ها کریدور نیست. بند نهم توافق آتش بس ۹ دسامبر ۲۰۲۰ که میان ارمنستان و آذربایجان بسته شد،ارتباط میان نخجوان و آذربایجان را مطرح می‌کند و به کریدور و اینکه این راه تحت حاکمیت چه کسی باشد تاکید نمی کند.روسیه می‌گوید باید این بند که توافق شده باید اجرا شود ضمن اینکه روسیه با این کار می‌خواهد اعلام کند که  قفقاز جنوبی، حیات خلوت من است. روسیه دارد هشدار می‌دهد که بغیر از من قدرت دیگری نمی تواند وارد این منطقه شود و باید من بازیگر و تصمیم‌گیرنده اصلی در این منطقه باشم. همچنین  با توجه به اینکه ایروان در این چند سال از مسکو دور شده و به طرف غرب حرکت کرده این موضع گیری را می توانیم هشدارو تلنگری به ارمنستان تلقی کنیم.  در کناراین  طرح این موضوع موجب می شود روسیه منافعی نیز از لحاظ صادرات گاز و انرژی با آذربایجان به دست آورد.

فکر می‌کنید با این شرایط اگر این روند ادامه پیدا کند، احتمال وقوع تنش بین ایران، ترکیه و آذربایجان وجود دارد یا خیر؟

 باید ببینیم مسئولان نظام یا سیاسی چه تصمیمی در این خصوص می‌گیرند، ولی من این را مطمئنم که به صورت قدرت قهریه و اجرای نظامی این راه، مسلما ایران واکنش نشان می‌دهد. ایران درمنطقه بازیگر قدرتمند و مطرحی است و متاسفانه طی سال های گذشته با عدم توجه لازم به قفقاز جنوبی در آن منطقه آنچنان ورود نکرده و آنجا را به نحوی به روسیه و نیروهای ارمنستان واگذارکرد ولی خوشبختانه بعد ازجنگ ۲۰۲۰، توجه به قفقاز افزایش پیدا کرد. فراموش نکنیم زمانی که منطقه قره باغ تخلیه شد نیروهای نظامی آذربایجان درآنجا بازیگر بودند ،آذربایجان آن قدرت لازم را نداشت که بتواند نیروهای ارامنه را شکست دهد. مستشاران اسرائیل و تسلیحات نظامی اسرائیل آنجا بودند.

چنانچه این تنش بین ما و ترکیه و آذربایجان ایجاد شود، موضع‌گیری آمریکا و غرب چه خواهد بود؟

 اگر توجه کنیم، تا کنون از طرف آمریکا اعلامیه‌ای درخصوص کانال زنگزور بصورت قطعی و قاطع وجود ندارد و موضع گیری خاصی نکرده است.البته از آنجا که همانطور که گفته شد ایروان به سمت غرب حرکت می کند و می بایست از طریق آنها به نحوی مورد حمایت قرار گیرد انگلستان بسیار تمایل دارد که این کریدور ایجاد شود ، ترکیه هم همینطور،همچنین رژیم صهیونیستی نیز تمایل بسیار شدیدی در این خصوص دارد.

فرانسه،آلمان و ...

در اینجا بین کشورهای غربی شکافی وجود دارد و فرانسه و آمریکا تمایل آنچنانی  برای اجرای این طرح ندارد، ولی در صورتی که این طرح اجرا شود ناتو در این منطقه قدرتمند خواهد شد.

دلیل این نوع نگاه چیست،از سوی دیگر علت موضع گیری کم رنگ آمریکا می تواند انتخابات پیش رو در این کشور باشد؟

در فرانسه و همچنین در آمریکا، دو لابی قدرتمند ارامنه وجود دارند.از سوی دیگر همانطور که اشاره کردید انتخابات آمریکا پیش رو است و از این رو آمریکا منفعل عمل می‌کند چون لابی ارامنه می تواند در انتخابات این کشور تاثیر بگذارد.

یعنی ارامنه نسبت به لابی صهیونیست تاثیر گذارتر هستند؟

فراموش نکنیم  در آمریکا و فرانسه قوی‌ترین لابی بعد از صهیونیسم و یهودی‌ها، لابی ارامنه است که در این دو کشور قدمتی طولانی و قدرت دارند و تاثیر گذار هستند.

آیا می توان حمایت ترکیه از این طرح را به پای همان داستان پان ترکیسم و کشتار ارامنه گذاشت؟

بله، مطمئنا. ما نمی‌توانیم این حقیقت را انکار کنیم که الان سیاست ترکیه نئوعثمانیزم  است و به نحوی راه پان تُرکیسم را ادامه می‌دهد و دارد عثمانیسم را اجرا می‌کند. الان کشور ارمنستان و بخصوص منطقه سیونیک  (مرز ایران و ارمنستان) یک سپری در برابر گسترش پان ترکسیم و نئوعثمانی است.