همگان بر این باورند که استفاده از کوره های آدم سوزی اولین بار توسط نازیها و در زمان جنگ جهانی دوم بوده است اما اخیراً مقالاتی منتشر شده است که نشان می دهد این روش پیش از آن توسط عثمانی ها و علیه ارمنیان استفاده شده است.

شهر تراپزوس (ترابیزون یا ترابزون فعلی)، یکی از شهرهای ساحلی کناره دریای سیاه می باشد که در طی نسل کشی از پیش برنامه ریزی شده ارمنیان در سال 1915 میلادی بیش از 50000 نفر از اهالی ارمنی ساکن آن شهر به روشهای مختلف به قتل رسیدند[1] – [2].

شواهد و قرائن نشان می دهد که تنها تعداد کمی از ارمنی های شهر، موفق شدند جان سالم بدر ببرند (عده ای حدود 6000 نفرتبعید شدند).

در این کشتارها دولت عثمانی از روشهای مختلفی استفاده کرده است که یکی از این روشها سوزاندن در کورهای آدم سوزی یا سوزاندن دسته جمعی در کلیسا، غرق کردن آنان در دریای سیاه و یا کشتن با گاز سمی بوده است[3].

ایتان بِلکیند جاسوس اسرائیلی[1]، در خاطرات خود که در سال 2000 توسط آییر اُرون مورخ یهودی در کتابی با عنوان: «ابتذال بی تفاوتی: صهیونیسم و نسل کشی ارمنیان» منتشر کرد  در صفحات 181 تا 183  می نویسد که چگونه 5000 نفر از زنان و کودکان ارمنی شهر ترابیزون زنده زنده در کوره سوزانده شدند[4]. در این خصوص شهادت حسن معروف، یکی از نظامیان ارتش عثمانی نیز قابل توجه می باشد. وی درگزارشی به وزارت امور خارجه بریتانیا چگونگی دستگیری تعدادی از ارمنیان در روستایی نزدیک ترابیزون و زنده زنده سوزاندن آنان را شرح داده است[5].

بقایای اجساد زنده زنده سوزانده شده در بتلیس

عکس از موزه مردم نگاری روسیه

 

در این خصوص وحیب پاشا، فرمانده ارتش سوم عثمانی نیز  استشهاد نامه ای 12 صفحه ای که در 5 دسامبر 1918 نگاشته بود در مورخ 29 مارس 1919 به دادگاه نظامی در ترابیزون ارائه کرد. (مندرج در کیفرخواست منتشر شده در روزنامه دولت عثمانی تقویم وقایع شماره 3540 پنجم می 1919)[6] در این گزارش شرح کاملی از چگونگی سوزاندن اهالی روستای ارمنی نشین در نزدیکی شهر (موش)  را شامل می شد [2] [7].

همچنین ساموئل مک کلر روزنامه نگار و کارمند مرکز نشر هاوتن مفلین هارکورت، که خود شاهد چگونگی سوزاندن زنان و کودکان ارمنی بوده در کتابی تحت عنوان «موانع صلح»  که در سال 1917 منتشر شده می نویسد[3]:

«کوتاه ترین روش برای خلاصی از زنان و کودکان اسکان یافته در اردوگاه های (موش، بتلیس و ساسون) سوزاندن آنان بود. ساموئل مک کلر همچنین به زندان بانان تُرک اشاره می کند که چگونه بعد از سوزاندن زنان و کودکان دچار انواع بیماری های روانی (اختلالات روانی) شده بودند و تعدادی از آنان دست به خودکشی زدند. و تا چندین روز بوی اجساد سوخته شده در هوا به مشام می رسید»[8].

مورخ یهودی بت یور با نام مستعار جیسل لیتمن، در کتاب خود به نام «اهل ذمه: یهودی ها و مسیحیان در اسلام» در صفحه 95، می نویسد[9]:

«آلمانی ها ماه ها قبل از آغاز نسل کشی ارمنیان نیروهای عثمانی را آموزش داده بودند و خود شاهد چگونگی سوزاندن زنان و کودکان ارمنی بودند. این مورخ می نویسد: عثمانی ها در حضور آلمانیها زنان و کودکان را در کلیسا جمع و آنجا را به آتش می کشیدند یا در اردوگاه های مرگ توسط کوره های آدم پزی ساخته شده توسط آلمانی ها آنان را به خاکستر تبدیل می کردند».

خبر منتشر شده در روزنامه‌ مبتنی بر چگونگی زنده زنده سوزاندن زنان و کودکان ارمنی

روزنامه نیویورک تایمز 27 نوامبر1915

 

خبر منتشر شده در روزنامه‌ مبتنی بر چگونگی زنده زنده سوزاندن زنان، مردان و کودکان ارمنی یک روستا در ساختمان چوبی

روزنامه نیویورک تایمز 20 آگوست 1915

 

مشاهدات فیتز موریس

«تیرهای عمارت و قالبهای چوبی پس از چندی آتش گرفت و در نتیجه پله های منتهی به سرسرا مسدود گردید، آنها توده های انسانهای در حال تقلا و كوشش برای حفظ جان را رها كردند تا قربانی شعله های آتش گردند. در مدت چند ساعت دود و بوی تهوع آور گوشت و بدن كباب شده قربانیان شهر را فرا گرفت و حتی امروز نیز پس از گذشت دو ماه و نیم از این كشتار، بوی بقیای گندیده و زغال شده در كلیسا غیر قابل تحمل است».

مشاهدات عینی از كشتار ارمنیان شهر اورفا،در 28 و 29 دسامبر 1895 (Fitz Morris) كنسول فیتز موریس

 

اما در خصوص غرق کردن دست جمعی ارمنی ها می توان به اقدامات جمال عزمی، فرماندار استان ترابیزون که در آزار و اذیت کودکان ارمنی فردی شناخته شده ای بود اشاره کرد[4] . او به همراه مصطفی بِی دستور غرق کردن هزاران نفر از زنان و کودکان را در دریای سیاه صادر کرده بود[10].

جمال عزمی و بهاء الدین شاکر یکی از اعضای اصلی حزب اتحاد و ترقی در دادگاه فرمایشی که برای محاکمه مجرمان برگزار شده بود به اعدام محکوم شده بودند ولی آنان به برلین گریخته و مخفیانه به زندگی خود ادامه می دادند تا اینکه در 17 آوریل 1922 دو جوان ارمنی به نام های  آرام یرگانیان و آرشاویر شیراکیان دست به ترور آنها زدند[11].

بقایای اجساد در کناره دریای سیاه 1916

عکس از موزه مردم نگاری روسیه

 

همچنین اظهارات و شواهدات برخی از دیپلماتهای خارجی مقیم عثمانی نیز گواه بر صحت این موضوع می باشد در این خصوص  اوسکار هایزِ، کنسول ایالات متحده آمریکا در ترابوزان گزارش داده است که:

«از ترابوزان هزاران نفر اخراج شدند. در راه تبعید هر کس بر اثر خستگی یا گرسنگی و هر علت دیگر از گروه عقب بماند با سرنیزه بجلو رانده می‌شود آنها که مختصر مقاومتی از خود نشان دهند درجا کشته می‌شوند. جسد این قبیل افراد را یا در همان محل رها می‌کنند یا به رودخانه می‌اندازند»[12].

جیاکوموگورنی، دیپلمات ایتالیائی در ترابیزون نیز در سال 1916 در خاطرات خود اشاره می کند که چگونه زنان و کودکان ارمنی را با قایق در دریای سیاه غرق می کردند[13]

استفاده از روش قتل با تزریق مواد سمی و قتل با گازهای سمی از دیگر مواردیست که عثمانیها پیش از آلمانیها در نسل کشی ارمنیان استفاده کرده اند دراین خصوص گزارشات کاملی که دکتر ضیاء فواد رئیس خدمات بهداشتی و درمانی عثمانی به دادگاه نظامی ترابیزون که در 26 مارس 1919 تشکیل شد ارائه کرده بخوبی نمایانگر این موضوع می باشد. وی در این گزارش ضمن اعتراف به جنایات خود در گزارش کاملی گفته است که چگونه با همکاری سه دکتر دیگر دکتر وحیب، دکتر سعید و دکتر عدنان، یک مدرسه ارمنی را تجهیز به سیستم های کشتار با گاز سمی کرده و کودکان ارمنی را با تزریق مواد سمی و گازهای سمی به قتل می رسانیده است [14] [15].

در این خصوص دکتر حیدر جمال جراح معروف ترک در 23 و 26 دسامبر 1918 در روزنامه ای به نام Turkce Istanbul شماره 45 در مقاله ای به نام «رنسانس»، می نویسد:

«برای کودکانی که در ترابیزون  به قتل رسیده بودند گواهی مرگ دروغین صادر می کردند که نشان دهند که آنان به دلایل طبیعی مردند».

افسران آلمانی به همراه افسران تُرک در کنار اجساد باقی مانده از ارمنیان عکاس آرمین وگنر

 

همچنین اظهارات دکتر روبرت لیفتون، روانپزشک بریتانیایی نیز حائز اهمیت می باشد وی در تحقیقات مستقلی که در خصوص نسل کشی ها و نازیها انجام داده است بعدها کتابی تحت عنوان «پزشکان نازی: کشتار پزشکی و روانشناسی نسل کشی» منتشر کرد که در قسمتی از این کتاب می نوسید[16]:

«پزشکان عثمانی برای به قتل رساندن کودکان از پزشکان آلمانی مشاوره می گرفتند».

دکتر روشتو آراس، بازرس کل خدمات بهداشتی و درمانی عثمانی و وزیر امور خارجه ترکیه بین سالهای 1925 تا 1938 که شش ماه سازماندهی دفن اجساد قربانیان ارمنی را برعهده داشته در گزارشی که بعدها نوشته است می گوید:

«برای دفن اجساد از هزاران کیلو آهک استفاده شده بود. گودال 3 متری کنده و کف گودال را به اندازه 20 سانتی متر با آهک پُر می کردند سپس جسد را بر روی آهک گذاشته و بر روی جسد 40 سانتی متر خاک می ریختند و  بقیه گودال را با مصالح پُر می کردند».[17]

 

تمامی رنگهای بنفش در مقاله لینک دار می باشند برای مطالعه بیشتر و اثبات پذیری بیشتر مقاله شما را به سایت های اصلی هدایت می کند.

منابع:

1-Laub, Rebecca Joyce Frey ; foreword by Dori (2009). Genocide and international justice. New York: Facts On File. p. 80. ISBN 0816073104.

2-Charny, Israel W.; Tutu, Desmond; Wiesenthal, Simon (2000). Encyclopedia of genocide (Repr ed.). Oxford: ABC-Clio. p. 95. ISBN 0874369282.

3-Takvimi Vekdyi, No. 3616, August 6, 1919, p. 2

4- Yair Auron, The Banality of Indifference: Zionism and the Armenian Genocide. New Brunswick, N.J., 2000, pp. 181, 183.

5- See, British Foreign Office 371/2781/264888, Appendices B., p. 6).

6-http://etd.lib.metu.edu.tr/upload/3/1047513/index.pdf

7- Kiernan, Ben (2008). Blood and Soil: Modern Genocide 1500–2000. Melbourne University Publishing. ISBN 0-522-85477-X.

8-Obstacles to Peace 1917. pp. 400–1

9- B. Ye'or, The Dhimmi. The Jews and Christians under Islam, Trans. from the French by D. Maisel P. Fenton and D. Liftman, Cranbury, N.J.: Frairleigh Dickinson University, 1985. p. 95)

10- Soykirima Karsi Uluslarasi Analyis Dernegi. Retrieved 14 February 2013

11- Two 'Young Turks' "Murdered in Berlin". New York Times. April 19, 1922. Retrieved 25 May 2013.

12- April 11, 1919 report. U.S. National Archives. R.G. 59. 867. 4016/411.

13- Turks Slay 14,000 In One Massacre". Toronto Globe. 26 August 1915. p. 1.

14- Vahakn N. Dadrian, The Turkish Military Tribunal’s Prosecution of the Authors of the Armenian Genocide: Four Major Court-Martial Series, Genocide Study Project, H. F. Guggenheim Foundation, published in The Holocaust and Genocide Studies, Volume 11, Number 1, Spring 1997

15- Vahakn N. Dadrian, The Role of Turkish Physicians in the World War I Genocide of Ottoman Armenians, in The Holocaust and Genocide Studies 1, no. 2 (1986): 169–192

16-The Nazi Doctors: Medical Killing and the Psychology of Genocide, Basic Books, August 2000( first edition 1986)

17- Jeremy Hugh Baron, Genocidal Doctors, publish in Journal of the Royal Society of Medicine, November, 1999, 92, pp. 590–3)

 

منابع روزنامه ها

August 20, 1915, New York Times, "Burn 1,000 Armenians: Turks lock them in Wooden Building and Then Apply the Torch

 

[1] (او عضو سازمان جاسوسی اسرائیلی به نام نیلی بود. نیلی یک سازمان جاسوسی در فلسطین بود که برای پیش برد اهداف انگلیس و مقابله با دولت عثمانی فعالیت می کرد او فارغ التحصیل دبیرستان نظامی عثمانی و کارمند ستاد مرکزی ارتش عثمانی بود.)

[2] (در دسامبر 1918 دادگاه های نظامی از سوی دولت عثمانی برای مجازات عاملان قتل عام تشکیل شد ولی بسیاری از آن عاملان به طور فرمایشی محاکمه شدند.)

[3]400  صفحه آن کتاب

[4] دختران و پسران یتیم 10 سال به بالا را به خانواده های مسلمانان می فروخته است