تا اواخر قرن شانزدهم میلادی در منطقه جلفای اصفهان ۲۴ کلیسا وجود داشته است، لیکن در حال حاضر از این تعداد تنها 12 کلیسا در منطقه جلفا باقی مانده است. ارمنیان مهاجر به اصفهان حدود پنجاه سال پس از استقرار در این شهر، به فرمان شاه عباس دوم به جنوب رودخانه‌ی زاینده‌رود کوچ داده شدند. این مهاجران عمدتاً در قسمت جنوبی پل مارنان سکنی گزیدند و محله‌های جدیدی را ایجاد کردند. به این ترتیب، کلیساهایی که آنان پیش از این داخل شهر اصفهان بنا کرده بودند، متروکه و به مرور زمان تخریب شدند. امروزه از این کلیساها تنها نام و مختصر اطلاعاتی باقی مانده است.
اسامی کلیساهای تخریب شده عبارتند از:
کلیسای سارگیس (سرکیس) مقدس
کلیسای سارگیس (سرکیس) مقدس یا دیر اُوهانا وانک در سال 1609م در محله ی هاکوپجان بنا شده. در سال 1658م، زمانی که اسقف اُوهان از طرف جاثلیق ارمنیان به مقام خلیفه گری ارمنیان جلفا منصوب شد، به علت نیمه کاره بودن ساختمان کلیسای آمناپرگیچ مقدس این کلیسا را به منزله ی کلیسای جامع و مقر خود انتخاب کرد. به همین دلیل هم این کلیسا به نام وی به دیر اُوهانا وانک معروف شد. این بنا طی سال های بعد به تدریج تخریب شد و تا نیمه ی قرن نوزدهم میلادی (1850م) تنها ویرانه ای از آن باقی ماند، اما ناقوس خانه ی آن تا سال 1930م پا برجا بود. در حال حاضر اثری از این بنا باقی نمانده است.
کلیسای نازارِت مقدس
این کلیسا در سال 1611م در میدان بزرگ جلفا بنا و در اوایل قرن نوزدهم میلادی کاملاً ویران شد و در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است.
کلیسای هاکوپ مقدس
کلیسای هاکوپ مقدس که به علت گنبد لایه لایه ی آن به کلیسای گنبد خیاری نیز معروف بوده در سال 1632م در محله ی میدان بزرگ بنا شد. این کلیسا از سال 1820م متروکه شد. تا سال 1860م ویرانه های این کلیسا باقی بود، اما امروزه اثری از آن برجای نمانده است.
کلیسای هاکوپ مقدس
کلیسای هاکوپ مقدس در سال 1666م در محله ی هاکوپجان بنا شد. این کلیسا دارای ساختمانی بزرگ با نقاشی های دیواری بود که در حال حاضر اثری از آن بر جای نمانده است.
کلیسای تُومای مقدس
کلیسای تُومای مقدس در سال 1695م در قسمت شمالی خیابان نظر، حد فاصل خیابان حکیم نظامی و پل مارون، که به محله ی نوراشِن نیز معروف بود، ساخته شد و تا سال 1850م نیز فعال بود، اما در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است.
کلیسای هُوهاننِس مقدس
کلیسای هُوهاننِس مقدس در سال 1697م در نزدیکی کلیسای تُومای مقدس به دست دو برادر تاجر جلفایی به نام های خواجه هوسپ و خواجه هُواننِس مارکاریان بنا شد. طبق اطلاعات موجود این کلیسا دارای گنبد و دیوارهای داخلی آن دارای نقاشی بوده. این بنا در نیمه ی اول قرن نوزدهم میلادی ویران و سنگ قبر متولیان آن به حیاط دیر آمِناپرگیچ منتقل شد. امروزه اثری از این کلیسا بر جای نمانده است.
کلیسای آنانیای مقدس
این کلیسا که در اوایل قرن هفدهم میلادی در محله ی هاکوپجان بنا شده بود در قرن هجدهم میلادی کاملاً ویران شد و در حال حاضر اثری از آن بر جای نمانده است.
کلیسای ماریام (مریم) مقدس
کلیسای مریم مقدس بنا بر اطلاعات موجود احتمالاً به دست ارمنیان کوچ داده شده از شمال رودخانه ی زاینده رود در قرن هفدهم میلادی در محله ی مارون و گاسک بنا شد. تا سال 1840م ویرانه های کلیسا باقی بود، اما اکنون اثری از آن برجای نمانده است.
کلیسای ماریام (مریم) مقدس
کلیسای مریم مقدس واقع در محله ی ایروانی ها در نیمه ی قرن هفدهم میلادی و احتمالاً به دست خواجه شافراز از ارمنیان کوچ داده شده از اصفهان بنا شد. ویرانه های این کلیسا تا نیمه ی اول قرن نوزدهم میلادی باقی بود، اما اکنون اثری از آن وجود ندارد.
کلیسای سورب هوگی (روح القدس)
این کلیسا در محله ی میدان بزرگ قرار داشت. در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است، اما درسال 1718م کلیسایی فعال بوده است.
کلیسای میناس مقدس
کلیسای میناس مقدس را ارمنیان کوچ داده شده از شمال رودخانه ی زاینده رود در محله ی مارون و گاسک بنا کرده بودند این کلیسا در اوایل قرن هجدهم میلادی ویران شد و اکنون اثری از آن باقی نمانده است.
کلیسای هریشتاگابدانتس مقدس
نویسنده: شاهن هوسپیان
منبع: فصلنامه فرهنگی پیمان، شماره 40
با اندکی تغییر